Cultuur en leiderschap: de echte hefboom voor welzijn

We weten het allang: een organisatiecultuur bepaalt hoe mensen zich voelen op het werk. Toch wordt cultuur vaak gezien als iets vaags, “de sfeer” of “hoe we het hier doen”. Maar onderzoek laat keer op keer zien dat cultuur en leiderschap de grootste voorspellers zijn van welzijn.

Welzijn ontstaat niet door wat een organisatie aanbiedt, maar door hoe er wordt geleid, geluisterd en geleefd.

De cultuur bepaalt de ervaring van werk

Volgens het State of the Global Workplace 2024-rapport van Gallup ervaart wereldwijd slechts 23% van de medewerkers echte betrokkenheid bij hun werk. De rest doet wat moet, of voelt zich zelfs losgekoppeld. De grootste reden? Een cultuur die weinig ruimte biedt voor menselijkheid.

Een cultuur waarin prestaties boven mensen gaan, creëert stress en afstand. Een cultuur waarin vertrouwen, erkenning en openheid centraal staan, creëert energie en verbinding.

Met andere woorden: cultuur is niet de achtergrond van welzijn, het ís welzijn.

De rol van leiders: toon, tempo en vertrouwen

Leiders zijn de dragers van cultuur. Hun gedrag bepaalt wat normaal is.

Wanneer leiders:

• kwetsbaarheid tonen,
• actief luisteren,
• ruimte geven aan initiatief,
• en successen vieren,

dan ontstaat vanzelf een klimaat waarin medewerkers zich veilig voelen.

Onderzoek van RSM Global (2024) laat zien dat empathisch leiderschap direct samenhangt met minder burn-outklachten en hogere betrokkenheid. Niet door grote gebaren, maar door consequent gedrag: check-ins, interesse tonen, en samen zoeken naar balans.

Een leider die zegt: “Hoe gaat het écht met je?” en daar even bij stilstaat, maakt meer verschil dan een hele welzijnsweek.

Van controle naar vertrouwen

Veel organisaties zitten nog vast in een oude reflex: sturen op output, regels en controle. Maar in een wereld vol verandering werkt dat steeds minder goed.

De nieuwe vorm van leiderschap draait om vertrouwen geven, richting bieden en ruimte laten. Wanneer mensen het gevoel hebben dat ze invloed hebben op hun werk, stijgt hun motivatie én hun welzijn.

Volgens een onderzoek van Deloitte (2024) presteren teams met een hoge mate van psychologische veiligheid tot 30% beter — en ervaren ze significant minder stress.

Vertrouwen is dus geen soft value, maar een harde succesfactor.

Hoe bouw je aan een welzijnscultuur?

Een welzijnscultuur ontstaat niet van de ene op de andere dag. Maar elke leider kan vandaag al beginnen met kleine stappen:

1. Maak welzijn bespreekbaar. Vraag niet alleen naar resultaten, maar ook naar energie en balans.
2. Geef het goede voorbeeld. Laat zien dat je zelf grenzen stelt en hersteltijd neemt.
3. Vier menselijkheid. Waardeer niet alleen prestaties, maar ook samenwerking, groei en veerkracht.
4. Luister continu. Gebruik feedback, niet als controle, maar als kompas.

Cultuurverandering is geen project — het is een dagelijkse keuze.

De kern: welzijn is leiderschap

Een organisatie kan alleen floreren als mensen floreren. En mensen floreren wanneer ze zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen.

Daarom is welzijn geen extra taak voor leiders, maar de essentie van goed leiderschap.
Of zoals een deelnemer aan een van onze opleidingen het mooi verwoordde:

“Werkgeluk is geen bijzaak van leiderschap, het is leiderschap.”

Bronnen

• Gallup (2024). State of the Global Workplace.
• RSM Global (2024). How leaders can promote culture, values and mental well-being.
• Deloitte (2024). Psychological safety and team performance.